Durante os meses de outubro a decembro de 2017, Marysol Amador Lumbi, consultora externa, levou a cabo a avaliación final do proxecto «Prevención da Violencia de Xénero e mellora da Saúde Sexual e Reprodutiva das mulleres en 10 comunidades de El Viejo, Chinandega (Nicaragua) Fase 2«, cofinanciado pola Xunta de Galicia e executado por APADEIM e Fundación Mujeres. Este proxecto, desenvolvido entre abril de 2016 e decembro de 2017, tivo como obxectivo xeral contribuír ao desenvolvemento de relacións de igualdade libres de violencia de xénero entre homes e mulleres, así como á mellora da saúde sexual e reprodutiva e o exercicio dos dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres do municipio de El Viejo (Nicaragua), a través dun proceso de empoderamiento que contempla como eixo central a igualdade de oportunidades entre mulleres e homes, integrando, paralelamente a perspectiva de xénero de forma transversal en todos os seus compoñentes, aspectos que favorecerán, a medio e longo prazo, unha participación igualitaria de homes e mulleres nas comunidades de actuación e o respecto efectivo dos dereitos das mulleres.

O obxectivo principal da avaliación final foi coñecer, desde unha perspectiva externa, o emprego e uso brindado aos recursos achegados pola cooperación internacional, o logro dos resultados previstos, os procesos de desenvolvidos polo proxecto e o impacto do mesmo, así como identificar os elementos que permitan mellorar os procesos de intervención das dúas organizacións.

Para o que se realizaron as seguintes accións:

1. Avaliación do cumprimento dos obxectivos previstos no marco do proxecto, contrastando as metas e obxectivos expostos co alcanzado e valorando o impacto transformador dos procesos no curto e medio prazo, evidenciando os cambios estratéxicos xerados pola intervención, así como as razóns que explican os seus logros ou fracasos.
2. Identificación, desde a perspectiva de actores/as involucrados/as, as prácticas e aprendizaxes conducentes aos cambios xerados.
3. Presentación de recomendacións para a mellora de futuros proxectos de cooperación internacional para o desenvolvemento, en materia de xénero e igualdade.

Dita avaliación adoptou un enfoque participativo e de xénero, buscando indagar nos procesos de implementación da proposta de intervención e xestión de proxectos. Por iso, neste proceso contouse coa participación das mulleres e homes do grupo meta do proxecto, quen achegaron as súas percepcións, sentimentos, valoracións do cambio persoal e colectivo, así como as súas perspectivas cara ao futuro. Ademais, O enfoque de xénero na avaliación estivo presente en canto a que as persoas participantes na mesma fixaron a súa mirada nos aspectos craves que o proxecto realizou e que contribúen á equidade de xénero, entre estes os que achegan a mellorar a posición e condición de xénero, así como, os niveis de participación, acceso a recursos, control dos beneficios, e a repartición de poderes na toma de decisións entre mulleres e homes, valorando tamén en que medida as necesidades e prioridades das mulleres reflectíronse na acción do proxecto, así como, as oportunidades brindadas para evitar ou reducir as desigualdades de xénero.

Durante o proceso aplicáronse diferentes técnicas como a análise documental, entrevistas semiestructuradas e talleres de análises.

As conclusións e recomendacións achegadas, segundo os criterios de avaliación, foron as seguintes:

Pertinencia:

A pertinencia do proxecto evidénciase na valoración que fan as mulleres sobre a melloría das súas capacidades para dirixir a súa vida e o autocuidado, a toma de decisións respecto da súa saúde, os recursos con que contan e principalmente sobre a súa vida.

Eficacia:

Mellorou a percepción das mulleres e homes respecto ao trato e o respecto nas súas relacións. A construción de ambientes de respecto fronte aos recoñecementos xinecolóxicos, é un paso importante no exercicio e a garantía de dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres.

A pesar do coñecemento dos métodos de protección, algúns homes arríscanse ao sexo sen protección, aínda que cada vez a resistencia é menor.

Eficiencia:

O proxecto desenvolve as súas accións con eficiencia dado os mecanismos de seguimento financeiro e técnico implementados.

En xeral evidénciase que o proxecto foi eficiente na consecución dos seus resultados esperados, alcanzando remover percepcións de mulleres e homes sobre a súa saúde sexual e reprodutiva, chegando a cuestionar as súas prácticas.

Hai un efecto directo do proxecto na atención á saúde sexual e reprodutiva das mulleres, dado a cantidade de recoñecementos xinecolóxicos e probas practicadas polas mulleres, co acompañamento de APADEIM, e os seguimentos realizados a casos problemáticos.

Impacto:

O impacto do proxecto céntrase no fortalecemento da conciencia crítica non só das mulleres, senón que tamén dos homes e transcendeu ata a poboación en xeral. Ás mulleres, permitiulles recoñecer a importancia da súa saúde sexual e reprodutiva; da súa participación na toma de decisións no seu fogar, como suxeitas de dereitos, e brindándolles confianza para o seu autocoidado tanto físico como emocional. Nos homes lógrase evidenciar unha conciencia crítica xa que comezan a cuestionar a súa conduta, é dicir xa non aceptan como normal o que están a facer. Isto é un avance, porque o sistema de privilexios patriarcais programa aos homes para que nin sequera logre ver e moito menos cuestione as súas accións nas relacións de xénero.

Os homes melloraron os seus coñecementos relacionados coa violencia de xénero e Saúde Sexual e Reprodutiva dos homes, agora logran identificar as masculinidades patriarcales, o cal fora unha das recomendacións da avaliación anterior (fase I) onde os homes mostraron debilidades neste aspecto.

Sustentabilidade:

Evidénciase, nos testemuños dos homes unha clara concepción e práctica de masculinidades alternativas á patriarcal; non só recoñecen as desigualdades de xénero na saúde sexual e reprodutiva, se non que apoian e animan ás súas mulleres para que estas teñan saúde sexual e reprodutiva, mobilízanse para convencer a outros homes diso e lograron facer unha xestión máis eficiente e responsable nas súas relacións sexuais.

Outro elemento que dá sustentabilidade ao proceso iniciado por este proxecto é o feito de contar con mulleres sensibilizadas comprometidas coa súa saúde sexual e reprodutiva, coa equidade de xénero nas relacións de parella, as cales actuaron como referentes e compartiron a información con outras mulleres, o que asegura a sustentabilidade deste proceso.

Sendo conscientes dos avances obtidos e a necesidade de seguir fomentando este tipo de intervencións, desde Fundación Mujeres e APADEIM continuaremos o traballo iniciado coa proposta de novos proxectos conxuntos, de cara á consecución de relacións igualitarias entre homes e mulleres e a erradicación da violencia de xénero.