Entre os meses de outubro e decembro de 2016, Marysol Amador Lumbi, consultora externa, levou a cabo a avaliación final do proxecto «Prevención de la Violencia de Géneroy mejora de la Salud Sexual y Reproductiva de las mujeres en 10 comunidades de El Viejo, Chinandega (Nicaragua)», cofinanciado pola Xunta de Galicia e executado por APADEIM e Fundación Mujeres. Este proxecto, desenvolvido entre abril de 2015 e decembro de 2016, tivo como obxectivo xeral contribuír á erradicación da violencia de xénero e á mellora da saúde sexual e reprodutiva e o exercicio dos dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres do municipio de El Viejo (Nicaragua), a través dun proceso de empoderamiento, e contempla como eixo central a igualdade de oportunidades entre mulleres e homes, integrando, paralelamente a perspectiva de xénero de forma transversal en todos os seus compoñentes.

O obxectivo principal da avaliación final foi coñecer, desde unha perspectiva externa, o emprego e uso brindado aos recursos achegados pola cooperación internacional, o logro dos resultados previstos, os procesos de desenvolvidos polo proxecto e o impacto do mesmo, así como identificar os elementos que permitan mellorar os procesos de intervención das dúas organizacións.

Para iso realizáronse as seguintes accións:

1. Avaliación do cumprimento dos obxectivos previstos no marco do proxecto, contrastando as metas e obxectivos expostos co alcanzado e valorando o impacto transformador dos procesos no curto e medio prazo, evidenciando os cambios estratéxicos xerados pola intervención, así como as razóns que explican os seus logros ou fracasos.
2. Identificación, desde a perspectiva de actores/as involucrados/as, as prácticas e aprendizaxes conducentes aos cambios xerados.
3. Presentación de recomendacións para a mellora de futuros proxectos de cooperación internacional para o desenvolvemento, en materia de xénero e igualdade.

Dita avaliación adoptou un enfoque participativo, buscando indagar nos procesos de implementación da proposta de intervención e xestión de proxectos. Por iso, neste proceso contouse coa participación das mulleres e homes do grupo meta do proxecto, quen achegaron as súas percepcións, sentimentos, valoracións do cambio persoal e colectivo, así como as súas perspectivas cara ao futuro.

Durante o proceso aplicáronse diferentes técnicas como a análise documental, entrevistas semiestructuradas e grupos focales.

A avaliación centrouse concretamente en 6 eixos evaluativos ao redor dos cales se realizou a análise posterior: o primeiro abordou os aspectos xerais do proxecto desde a perspectiva de xénero; o segundo o deseño de actividades realizadas en relación coas necesidades das participantes e  accións non previstas vs o logro dos obxectivos do proxecto; o terceiro os resultados alcanzados (consecución dos obxectivos establecidos, e efectos xerados); o cuarto a estrutura e xestión do proxecto; o quinto os cambios identificados na vida do grupo meta e as súas comunidades e o sexto, a sustentabilidade do proxecto nos diferentes grupos metas e as súas comunidades.

As conclusións e recomendacións achegadas, segundo os criterios de avaliación, foron as seguintes:

Pertinencia:

As capacidades instaladas nas mulleres e en homes favorecen o avance cara ao pleno respecto dos dereitos humanos das mulleres e á desconstrucción das masculinidades tradicionais dos homes que comparten o fogar coas mulleres do grupo meta do proxecto.

Eficacia:

Mellorou a percepción das mulleres e homes respecto ao trato e o respecto nas súas relacións. A construción de ambientes de respecto fronte aos recoñecementos xinecolóxicos, é un paso importante no exercicio e a garantía de dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres.

A pesar do coñecemento dos métodos de protección, algúns homes arríscanse ao sexo sen protección, tendo como base o fundamentalismo da fidelidade mutua.

Eficiencia:

En xeral evidénciase que o proxecto foi eficiente na consecución dos seus resultados esperados, alcanzando remover percepcións de mulleres e homes sobre a súa saúde sexual e reprodutiva, chegando a cuestionar as súas prácticas.

Hai un efecto directo do proxecto na atención á saúde sexual e reprodutiva das mulleres, dado a cantidade de recoñecementos xinecolóxicos, mamografías e ultrasonidos practicados polas mulleres co acompañamento de APADEIM e os seguimentos realizados a casos problemáticos.

Impacto:

De forma xeral, evidénciase que as accións educativas han permitido xerar confianza das mulleres e homes nos métodos de planificación familiar. É evidente o maior control que obteñen as mulleres e os homes con relación á súa vida reprodutiva, obsérvase que as mulleres gañaron poder sobre o seu propio cuerto, contando con ferramentas máis efectivas para a toma de decisións na vida reprodutiva como pode ser: decidir o número de fillos/as e a construción dun proxecto de identidade feminina libre de coerciones sociais no referido á reprodución.

Tamén se logrou un cambio de percepción de homes e mulleres fronte ás masculinidades tradicionais. Ambos aceptan, e practican, a negociación na vida afectivo-sexual, por exemplo no uso do condón, protexendo desta maneira a súa vida. Aínda así, o uso non se relaciona co coñecemento xa que os homes manifestaron que, aínda que é certo saben da importancia e vantaxes do condón como como método de planificación e de protección, algúns expoñen non usalos aducindo ser fieis.

Neste punto é necesario recoñecer que aínda persisten crenzas limitantes, principalmente nos homes, as cales poden vencerse con maior información e formación no tema.

Sustentabilidade:

Evidénciase nos testemuños dos homes unha clara concepción e practica de masculinidades alternativas á patriarcal; non só recoñecen as desigualdades de xénero na saúde sexual e reprodutiva, se non que apoian e animan ás súas mulleres para que estas teñan saúde sexual e reprodutiva, mobilízanse para convencer a outros homes diso e lograron facer unha xestión máis eficiente e responsable nas súas relacións sexuais.

Outro elemento que dá sustentabilidade ao proceso iniciado por este proxecto é o feito de contar con mulleres sensibilizadas comprometidas coa súa saúde sexual e reprodutiva, coa equidade de xénero nas relacións de parella, as cales actuaron como referentes e compartiron a información con outras mulleres, o que asegura a sustentabilidade deste proceso.

Na seguinte ligazón poden acceder ao informe completo da avaliación: Avaliación externa

Sendo conscientes dos avances obtidos e a necesidade de seguir fomentando este tipo de intervencións, desde Fundación Mulleres e APADEIM continuamos o traballo iniciado nas comunidades rurais de El Viejo co proxecto «Prevención de la Violencia de Género y mejora de la Salud  Sexual e Reproductiva de las mujeres en 10 comunidades de El Viejo, Chinandega (Nicaragua) FASE II», de cara á consecución de relacións igualitarias entre homes e mulleres e a erradicación da violencia de xénero.